De Maria-legende Theophilus – geschreven rond 1330 – is naast de Beatrijs een van de belangrijkste bewaard gebleven teksten van onze middeleeuwse geestelijkevertelkunst.
Het verhaal vertelt hoe een priester, die zijn ziel aan de duivel heeft verkocht, door Maria’s hulp van het kwade wordt verlost.
Theophilus is hiermee in wezen een vroege voorloper van de later zo beroemd geworden Faust van Goethe.